Seleccioni el seu idioma

 

Wat Market St.

វត្ត​ពោធិព្រឹក​រត្តនារាម​នៅ​ផ្លូវ​ Market St នៅ​ឡងប៊ិច​ខាង​ជើង​(២០០៧)

 

ពុទ្ធសាសនា បាន​ចូល​មក​ប្រទេស​កម្ពុជា​ ពី​ប្រទេស​ឥណ្ឌា ​មុន​គ្រិស្ដសករាជ​។ មាន​ពុទ្ធសាសនា ​ច្រើន​បែប​ ដែល​កំពុង​តែ​ប្រតិបត្តិ​ ជុំ​វិញ​ពិភពលោក​។ លទ្ធិ​ដែល​បាន​ចូល​មក​ក្នុង​ទ្វីប​អាស៊ី​ភាគ​អាគ្នេយ៍​គឺ​លទ្ធិ​មហាយាន  ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា​លទ្ធិ​ដែល​កំពុង​តែ​ប្រតិបត្តិ​ក្នុង​ប្រទេស​ខ្មែរ​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ គឺ​លទ្ធិ​ហីនយាន។​​​ 

 

ប្រទេស​ខ្មែរ​ជា​ទូទៅ​ត្រូវ​គេ​យល់​ថា​ជា​ប្រទេស​កាន់​ពុទ្ធ​សាសនា​តាំង​តែ​ពី​ដើម​មក​ម្ល៉េះ ប៉ុន្តែ​សាសនា​ព្រាហ្មណ៍ មាន​ឥទ្ធិពល​យ៉ាង​ខ្លាំង​ក្នុង​កំលុង​ពេល​សម័យ​អង្គរ​ពី​សតវត្ស​ទី​៩​ដល់​ទី​១៣ និង​នៅ​តែ​មាន​ឥទ្ធិពល​ទៅ​លើ​ការ​ប្រតិបត្តិ​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​នៅ​សព្វថ្ងៃ​នេះ។

 

សាសនា​ព្រាហ្មណ៍​ ប្រហែល​ជា​បាន​ចូល​ក្នុង​ប្រទេស​ខ្មែរ​ក្នុង​ពេល​ជា​មួយ​គ្នា​ និង​ពុទ្ធ​សាសនា​ដែរ ហើយ​ដល់​​សតវត្ស​ទី​៩ សាសនា​បាន​តម្រូវ​ដោយ​មេ​ភូមិ​ដើម្បី​បន្ថែម​អំណាច​ខាង​សាសនា​និង​នយោបាយ។ ការ​កាន់​សាសនា​ព្រាហ្មណ៍​បាន​ដល់​ថ្នាក់​កំពូល​ក្នុង​សំណង់​អង្គរ​ដ៏​ អស្ចារ្យ​ក្នុង​សតវត្ស​ទី​១២​ ដែល​ភាគ​ច្រើន​បាន​ឧទ្ទិស​ដល់​ព្រះ​សិវៈ  ដែល​ខ្មែរ​ហៅ​ថា​ព្រះ​ឥសូរ ​ ​​និង​ព្រះ​វិស្ណុ ដែល​ខ្មែរ​ហៅ​ថា​ព្រះ​នារាយណ៍ ។​

 

ខាង​វត្ថុបុរាណ​វត្ថុ​វិទ្យា​បាន​ឲ្យ​ដឹង​ថា​នៅ​ពេល​ដែល​វរជន​កំពុង​តែ​​បញ្ចូល​ការ​ប្រតិបត្តិ​ព្រាហ្មណ៍​សាសនា​ក្នុង​ការ​ដឹង​នាំ​ប្រទេស​ខ្មែរ អ្នក​ស្រុក​ភូមិ​ក៏​កំពុង​បញ្ចូល​ករណី​ខ្លះ​របស់​ពុទ្ធ​សាសនា​ទាំង​លទ្ធិ​មហាយាន​និង​ហីនយាន​ចូល​ទៅ​ក្នុង​ជំនឿ​​និង​ទំនៀម​ទម្លាប់​ដើម។​ លុះ​ត្រា​តែ​បន្ទាប់​ពី​សម័យ​អង្គរ​(សតវត្ស​តី១៣-១៤)​ ដែល លទ្ធិ​មហាយាន​បាន​ក្លាយ​ទៅ​ជា​សាសនា​ចំបង​ក្នុង​ប្រទេស​ខ្មែរ។ សាសនា​ព្រះពុទ្ធ​ដែល​កំពុង​តែ​ប្រតិបត្តិ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​និង​សហរដ្ឋ​សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ​ហៅថា សាសនា«លាយ​គ្នា» មាន​ន័យ​ថា​ផ្នែក​នៃ​សាសនា​​ប្រជាប្រិយ​ខ្មែរ​ពី​ដើម​ និង​សាសនា​ព្រាហ្មណ៍​ បាន​លាយ​ចូល​គ្នា​ជា​ក្នុង​ការ​ប្រតិបត្តិ​សាសនា​ព្រះពុទ្ធ។​

 

 

ក្នុង​ខ្មែរ​សម័យ​ថ្មី ពុទ្ធសាសនា​បាន​បញ្ចូល​ក្នុង​សកម្មភាព​រាល់​ថ្ងៃ​របស់​មនុស្ស​ម្នាក់ៗ ហើយ​ជីវិត​របស់​អ្នក​ស្រុក​ក៏​បាន​ «គ្រប់​គ្រង​ពី​កើត​រហូត​ដល់​ស្លាប់​ដោយ​វត្ត​របស់​ព្រះ​សង្ឃ»។"[ii]   គ្រប់​ស្រុក​ដែល​មាន​លទ្ធភាព​ធ្វើ​វត្ត មាន​យ៉ាង​ហោច​ណាស់​វត្ត​ព្រះ​សង្ឃ​មួយ។ នៅ​តាម​ជនបទ​មុខ​ឆ្នាំ​១៩៧៥ គេ​និយម​ឲ្យ​ក្មេង​ប្រុស​គ្រប់​រូប​ទៅ​នៅ​ក្នុង​វត្ត​យ៉ាង​ហោច​ណាស់​ក៏​មួយ​ឆ្នាំ​ដែរ ធ្វើ​ជា​ព្រះ​សង្ឃ​រៀន​អំពី​ព្រះ​ពុទ្ធ​ដែល​ហៅ​ថា​«ធម៌»ជា​ភាសា​បាលី ដែល​ជា​ភាសា​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ​លទ្ធិ​មហាយាន។​ នេះ​គឺ​ជា​របៀប​ដែល​ក្មេង​ប្រុស​ក្លាយ​ជា​ពេញ​វ័យ។ វត្ត​បំរើ​មិន​ត្រឹម​តែ​ជា​កន្លែង​សំរាប់​គោរព​បូជា​ទេ តែ​ជា​កន្លែង​រៀន​សូត្រ​របស់​អ្នក​ស្រុក​ដែរ (ជា​ទូទៅ​សំរាប់​តែ​មនុស្ស​ប្រុស​ប៉ុណ្ណោះ)  ហើយ​ជា​កន្លែង​ដែល​អ្នក​ស្រុក​មក​លេង​កំសាន្ត​ជា​ក្រុម​ពី​ដើម​ឆ្នាំ​រហូត​ដល់​ចុង​ឆ្នាំ។ វប្បធម៌​ សង្គម​ធម៌ និង​តម្លៃ​របស់​បុគ្គល​នៃ​ព្រះពុទ្ធ​សាសនា​សំរាប់​មនុស្ស​ភាគ​ច្រើន​មុន​ឆ្នាំ​១៩៧៥ អាច​រាប់​បញ្ចូល​បាន​ក្នុង​ការ​និយាយ​រឿយៗ​ថា ​«ដើម្បី​ជា​ខ្មែរ​គឺ​ត្រូវ​តែ​ជា​អ្នក​កាន់​ពុទ្ធ​សាសនា» ជា​ការ​និយាយ​ដែល​បង្ហាញ​ពី​តម្លៃ​យ៉ាង​ទូលំទូលាយ​របស់​គ្រួសារ សង្គម និង​ជីវិត​​ទៅ​ជាតិ​ក្រោយ​ដែល​នាំ​ផ្លូវ​ក្នុង​សកម្មភាព​រាល់​ថ្ងៃ។

 

 

ការ​បង្កើត​វត្ត​ខ្មែរ​នៅ​ឡងប៊ិច​ជា​ឥទ្ធិពល​ដ៏​ខ្លាំង​មួយ​ចំពោះ​ផ្លូវ​អារម្មណ៍​និង​ផ្លូវ​ចិត្ត​របស់​ពុទ្ធ​សាសនិក​ជន​ខ្មែរ ជា​ពិសេស​អ្នក​ដែល​បាន​រស់​ក្នុង​សម័យ​ប៉ុល​ ពត។ ក្នុង​ឆ្នាំ​១៩៧៩ ព្រះ​តេជគុណ​ គង់​​ ឈាន ដែល​បាន​រៀន​នៅ​ប្រទេស​ឥណ្ឌា​នៅ​ពេល​ដែល​ប្រទេស​ខ្មែរ​ធ្លាក់​ក្នុង​សម័យ​ខ្មែរ​ក្រហម ត្រូវ​បាន​ធានា​មក​រស់​នៅ​សហរដ្ឋ​ ដោយ​សមាជិក​របស់​សហគមន៍​ខ្មែរ ហើយ​ក៏​បាន​បង្កើត​វត្ត​តូច​មួយ ​ក្នុង​ផ្ទះ​នៅ​ជិត​ទីក្រុង Hawaiian Gardens។ វត្ត​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​ដំបូង​គេ​បង្អោះ​ នៅ​ទីក្រុង​ឡងប៊ិច​គឺ​ វត្ត​វិបស្សនារាម​​ ដែល​បាន​កសាង​នៅ​លើ​ ផ្លូវ​Twentieth Street​ ក្នុង​ឆ្នាំ១៩៨៥។ សព្វថ្ងៃ​មាន​វត្ត​ខ្មែរ​ជាង​១០​វត្ត​ ដែល​មាន​ទំហំ​ខុសៗ​គ្នា ដែល​បំពេញ​តម្រូវ​ការ​របស់​ប្រជាជន​តាម​មជ្ឈដ្ឋាន​ផ្សេងៗ​ក្នុង​ទីក្រុង​ឡងប៊ិច។​

 

វគ្គ​នេះ​ បង្ហាញ​ពី​ប្រវត្តិ​របស់​ការ​បង្កើត​ឡើង​វិញ​នូវ​ការ​ប្រតិបត្តិ​ពុទ្ធ​សាសនា​ខ្មែរ​នៅ​ឡងប៊ិច និង​មាន​រូបថត​នៃ​វត្ត​ផ្សេងៗ និង​ការ​ប្រារព្ធ​ធ្វើ​ពិធី​បុណ្យ​រាល់​ឆ្នាំ​និង​សកម្មភាព​ផ្សេងៗ។ យើង​មិន​បង្ហាញ​ជូន​គ្រប់​វត្ត​ទាំងអស់​នៅ​ឡងប៊ិច​ទេ ​ហើយ​នឹង​មាន​អត្ថបទ​​ដាក់​បន្ថែម​នៅ​ពេល​ក្រោយ។ ការ​ឲ្យ​យោបល់​សំរាប់​អត្ថបទ​អាន​បន្ថែម​មាន​ជូន​នៅ​ចុង​វគ្គ​និមួយៗ។ យើងខ្ញុំ​អញ្ជើញ​អ្នក​ទាំងអស់​គ្នា​ដែល​ចង់​បរិច្ចាគ​ឯកសារ សៀវភៅ វីដេអូ ឬ​រូបថត​មកដល់​ប័ណ្ណសារ ឬ​បណ្ដាញ​ទំព័រ​ខែមឆែភ​នៅ​សង្គម​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ទីក្រុង​ឡងប៊ិច តាម​ទូរស័ព្ទ ៥៦២-៤២៤-២២២០ ឬ​សារ​អេឡិចត្រូនិក  Aquesta adreça de correu-e està protegida dels robots de spam.Necessites Javascript habilitat per veure-la.

រូបថត​វិចិត្រសាល

     

 

 

 

 

 

 


[i] Coe, Michael (2005) Angkor and the Khmer Civilization.  New York: Thames & Hudson.

[ii] Chhang, Song (1995) Buddhism Under Pol Pot. 


 

អត្ថបទ​អាន​បន្ថែម

 

Douglas, Tom (2004) Crossing the Lotus: Race, Religion and Rationality among Cambodian Immigrants in Long Beach and Seattle. 

 

Harris, Ian (2005) Cambodian Buddhism. Honolulu: University of Hawai'i Press.

 

Kong, Chhean ((2003) On Buddhism and Psychotherapy.  IN Not Just Victims: Conversations with Cambodian Community Leaders in the United States.  Sucheng Chan, Editor.  Chicago: University of Illinois Press.

 

Mortland, Carol (1994) Khmer Buddhists in the United States: Ultimate Questions.  IN Cambodian Culture since 1975: Homeland and Exile.  May Ebihara, Carol Mortland, and Judy Ledgerwood, Editors.  Ithaca, NY: Cornell University Press.

 

Ong, Aihwa (2003) Buddha is Hiding: Refugee, Citizenship, the New America.  Berkeley: University of California Press.

 

Yamada, Teri (2004) The Spirit Cult of Khleang Moeung in Long Beach, California.  IN History, Buddhism, and New Religious movements in Cambodia.  John Marston and Elizabeth Guthrie, Editors.  Honolulu: University of Hawai'i Press.